Trening umiejętności społecznych

TUS to nic innego jak psychoedukacyjne zajęcia grupowe dla dzieci i młodzieży, które mają szeroko rozumiane trudności w interakcjach społecznych. Tego typu zajęcia odbywają się
w kilkuosobowych zwykle grupach, gdzie uczestnicy treningu umiejętności społecznych – pod czujnym nadzorem terapeuty – mają przede wszystkim za zadanie obserwować zachowania innych, ale i zwracać również uwagę na to, jak sami zachowują się w stosunku do innych osób.

Trening umiejętności społecznych w/g Goldsteina opiera się na 4 zasadach:

1. Modelowanie.
2. Odgrywanie ról.
3. Udzielanie informacji zwrotnych.
4. Generalizacja.

W tym modelu idealnie sprawdzają się kroki umiejętności, czyli nic innego niż zobrazowana, krótka instrukcja postępowania w określonej sytuacji społecznej. Metoda dostarcza Dziecku:

• WIEDZĘ – zachowanie przedstawione jest krok po kroku
• UMIEJĘTNOŚĆ – po zapoznaniu się z krokami ćwiczymy je odgrywając scenki
• POCZUCIE BEZPIECZEŃSTWA – kiedy dziecko wie jak się zachować i przećwiczyło, to w przyjaznym dla siebie środowisku pod bacznym okiem specjalisty, sytuacja w czasie rzeczywistym nie będzie dla niego już taka straszna!

Karty umiejętności są bardzo plastyczną metodą – specjaliści mogą stworzyć kroki dla każdej sytuacji, ograniczeniem jest jedynie wyobraźnia.

Uczestnictwo w zajęciach TUS dla dzieci niesie za sobą szereg korzyści – najważniejsze z nich to:

• poszerzenie wiedzy o umiejętnościach społecznych;
• zwiększenie zakresu umiejętności wykonawczych;
• zmiana doświadczeń i przeżyć w sytuacjach społecznych

Zajęcia TUS dla dzieci i TUS dla nastolatków uczą:

• rozpoznawania treści przeżywanych emocji,
• zdrowych sposobów odreagowania napięcia emocjonalnego i fizycznego,
• sposobów na utrzymywanie i poprawianie koncentracji,
• pohamować nieakceptowalne społeczne, spontaniczne reakcje,
• jak kształtować samoocenę.

Zajęcia z psychologiem

Wskazania do korzystania z terapii:

• Rozwój Dziecka przebiega w sposób nieharmonijny, nieterminowy, pojawiają się trudności, których źródło nie jest znane;
• Dziecko przeżywa frustrację, stres lub lęk i potrzebuje pomocy specjalisty;
• Zachowanie Dziecka uległo nagłej zmianie bez jasno określonej przyczyny;
• Dziecko nie potrafi efektywnie radzić sobie z emocjami, rozładowuje napięcie emocjonalne w sposób nieadekwatny i/lub nieakceptowalny społecznie;
• Dziecko doświadcza trudności związanych z sytuacjami społecznymi (np. w grupie rówieśniczej);
• Pojawiły się wątpliwości dotyczące rozwoju społecznego czy emocjonalnegoDziecka.

Korzyści z terapii:

• Określenie źródła/przyczyny problemów Dziecka, co umożliwia podjęcie odpowiedniej terapii wspierającej rozwój Dziecka;
• Dziecko otrzymuje profesjonalne wsparcie w sferze emocjonalnej, uczy się rozpoznawać emocje, interpretować je oraz adekwatnie o nich wnioskować;
• Dziecko buduje adekwatny obraz siebie, wzmocnią pewność siebie, poznaje swoje mocne strony oraz uczy się radzić sobie ze słabościami;
• Rozwój teorii umysłu, myślenia logicznego i przyczynowo-skutkowego co stanowi fundament dla efektywnego radzenia sobie z emocjami;
• Indywidualnie dobieramy metody efektywnego radzenia sobie w sytuacjach trudnych;
• Rozwój umiejętności nawiązywania oraz podtrzymywania interakcji społecznych w sposób adekwatny oraz społecznie akceptowalny.;
• Dziecko rozwija swoje kompetencje komunikacyjne w zakresie zrozumiałego i adekwatnego wyrażania swoich potrzeb i preferencji oraz uczy się deklarować samopoczucie;
• Dziecko rozwija kompetencje miękkie.

Terapia integracji sensorycznej

Wskazania do korzystania z terapii:

Terapia integracji sensorycznej jest wskazana w sytuacji potwierdzonych w procesie diagnostycznym zaburzeń SI. Jest to bardzo istotne, ponieważ każde dziecko wykazuje różne deficyty, ich nasilenie także bywa zróżnicowane. Wskazania do zajęć Integracji Sensorycznej obejmują zaburzenia, dysfunkcje i schorzenia, którym mogą towarzyszyć zaburzenia przetwarzania sensorycznego. Można tu wymienić:

• Autyzm
• ADHD
• Mózgowe porażenie dziecięce
• Zespół Downa
• Dyspraksję
• Nadmierna wrażliwość na bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz ruch
• Zbyt mała wrażliwość na bodźce
• Zbyt wysoki lub niski poziom aktywności ruchowej
• Trudności z koncentracją uwagi, impulsywność
• Problemy z koordynacją ruchową w zakresie motoryki małej i dużej
• Opóźniony rozwój mowy
• Opóźniony rozwój ruchowy
• Trudności w nauce
• Słaba organizacja zachowania
• Niskie poczucie własnej wartości

Korzyści z terapii:

Korzyści wynikające z udziału w terapii są zindywidualizowane i zależą od wielu czynników. Poprawy jakiej można się spodziewać dotyczy:

• Odbioru wrażeń sensorycznych- zniwelowanie nadwrażliwości lub podwrażliwości
• Poprawa w zakresie uczenia się- czytania, pisania, liczenia, rozumienia poleceń
• Poprawy w zakresie koncentracji uwagi, kontroli reakcji
• Poprawy w zakresie samodzielności, poczucia własnej wartości
• Poprawy sprawności fizycznej- koordynacji wzrokowo- ruchowej, obustronnej koordynacji, precyzji wykonywanych ruchów, zdolności grafomotorycznych
• Usprawnienia codziennej organizacji

Gimnastyka korekcyjna

Wskazania do korzystania z terapii:

Najważniejszymi wskazaniami do gimnastyki korekcyjnej są wszelkiego rodzaju wady postawy, skolioza jedno lub dwu łukowa, pogłębienie lub spłycenie naturalnych krzywizn kręgosłupa czyli naturalnej lordozy i kifozy. Do terapii mogę przystępować nie tylko dzieci i młodzież ale również osoby dorosłe, które potrzebują wzmocnić mięśnie posturalne.

Korzyści z terapii:

Zmniejszenie lub wyeliminowanie skolioz, powrót prawidłowych krzywizn kręgosłupa co przekłada się również za zmniejszenie ryzyka powstania dolegliwości bólowych, ustabilizowanie mięśni tułowia zmniejszy ryzyko powstania urazów mechanicznych,

Fizjoterapia

Wskazania do korzystania z terapii:

Wskazań do fizjoterapii jest bardzo wiele, zaczynając od zaniku prostego mięśni po unieruchomieniu gipsowym, przez paraliż, po bardzo ciężkie jednostki chorób genetycznych.

Jest to związane z tym że poprzez dobranie odpowiednie terapii możemy wybrać najlepszą na dany moment formę terapii. Za każdym razem program terapeutyczny jest układany indywidualne żeby maksymalnie zwiększyć szanse powrotu do zdrowia. Mówiąc najprościej do fizjoterapeuty może zgłosić się każdy kto ma jakikolwiek uszczerbek na zdrowiu, na pewno to nie zaszkodzi a może pomóc.

Korzyści z terapii:

• Zwiększenie siły i masy mięśniowej
• Poprawa koordynacji ręką-oko
• Poprawa równowagi podczas ćwiczeń na niestabilnym podłożu oraz na wysokości
• Zwiększenie wydolności krążeniowo-oddechowej
• Ustabilizowanie mięśni posturalnych
• Wydłużenie czasu skupienie podczas wykonywania ćwiczeń
• Po operacjach w celu poprawnej aktywizacji mięśni oraz opracowaniu blizn
• Nauka chodzenia po przebytym udarze, wypadku, mózgowym porażeniu dziecięcym
• Rozciąganie przykurczonych mięśni i ścięgien
• Zmniejszenie dolegliwości bólowych
• Wzmocnienie mięśnia sercowego i układu krwionośnego
• Poprawa czucia głębokiego
• Nauka ekonomicznego ruchu
• Osoby po amputacjach w celu nauki funkcjonowania, odpowiedniej higieny, hartowaniu i kształtowaniu kikuta, ewentualnym zmniejszaniu bólów fantomowych
• Regeneracja po treningu dla osób aktywnie sportowych
• Poprawa jakości i szybkości wykonywania czynności dnia codziennego
• Dotlenienie organizmu
• Doskonalenie czucia głębokiego
• Poprawa perystaltyki jelit

Masaż Terapeutyczny

Wskazanie do korzystania z terapii:

Najczęstszym wskazaniem do masażu jest ból spowodowany urazem mechanicznym, chorobą, operacją. Dodatkowo osoby po przebytym paraliżu typu wiotkiego lub spastycznego mają możliwość odzyskania prawidłowego napięcia mięśniowego. Przykurcz mięśni lub ścięgien jest możliwy do zniwelowania.

Korzyści z terapii:

• Zmniejszenie dolegliwości bólowych
• Odpoczynek i relaksacja
• Zmniejszenie lub zwiększenie napięcie mięśniowego w zależności od potrzeb
• Uelastycznienie ścięgien i stawów
• Odżywienie i dotlenienie tkanek miękkich objętych masażem
• Przyspieszenie metabolizmu
• Zmniejszenie i uelastycznianie blizn
• Przygotowanie do treningu lub uspokojenie organizmu po wysiłku fizycznym

Terapia czaszkowo-krzyżowa

Do terapii czaszkowo-krzyżowej jest wiele wskazań między innymi:

• bóle głowy różnego pochodzenia,
• dolegliwości zatok,
• dysfunkcje wzroku oraz słuchu,
• problemy stomatologiczne – zgrzytanie zębami, zmiany zwyrodnieniowo–wytwórcze w obrębie stawu skroniowo–żuchwowego, wspomagająco przy noszeniu aparatu ortodontycznego, nadmierne zaciskanie zębów,
• porażenie nerwu twarzowego,
• autyzm,
• zaburzenia koncentracji,
• traumy,
• nerwica,
• depresja,
• stwardnienie rozsiane – SM,
• choroba Parkinsona,
• schorzenia układu kostno–stawowego.

Korzyści z terapii:

Największą korzyścią z terapii czaszkowo–krzyżowej to przywracanie stanu równowagi organizmu, co pozwala na uwolnienie się od dotychczasowych dolegliwości natury psychosomatycznej. Aby je zrealizować dokonuje się szeregu manipulacji, mobilizacji, rękoczynów, które wpływają na restrykcje struktur łącznotkankowych oraz kostnych. Pozwala to poprawić ruchomość kości czaszki, zrównoważyć aktywność układu nerwowego oraz normalizować fluktuację płynu mózgowo–rdzeniowego.

Logopedia, alternatywne i wspomagające metody komunikacji

Warto udać się na konsultację logopedyczną kiedy Twoje dziecko:

• nie nawiązuje kontaktu wzrokowego, nie reaguje na swoje imię;
• nie mówi wcale lub mówi bardzo mało;
• podejmuje próby komunikacji werbalnej, które nie są zrozumiałe dla otoczenia;
• zarówno w dzień jak i w nocy oddycha przez usta;
• ma trudności ze skupieniem uwagi lub skupia ją na krótko;
• nie rozumie prostych poleceń;
• nie naśladuje prostych ruchów czy gestów;
• potrzebuje kilkukrotnego powtórzenia komunikatu, ma trudność z analizą komunikatu podczas hałasu;
• ma problemy z gryzieniem, połykaniem, żuciem;
• nadmiernie się ślini.

Korzyści z terapii:

• usprawnianie ruchomości aparatu artykulacyjnego;
• niwelowanie deformacji, elizji i substytucji głosek zgodnie z potrzebami dziecka;
• wzmacnianie toru oddechowego i pogłębianie fazy wydechowej;
• wydłużanie koncentracji uwagi i nauka doprowadzania zadania do końca;
• trening słuchowy – wzmacnianie słuchu fizycznego, fonetycznego i fonemowego – wzmacnianie umiejętności przyjmowania i przetwarzania bodźców słuchowych, nauka różnicowania, zapamiętywania i odtwarzania dźwięków i sekwencji dźwiękowych;
• stymulacja mechanizmów lewopółkulowych;
• nauka budowania komunikatów prawidłowych pod względem gramatycznym i fleksyjnym;
• rozwijanie logicznego myślenia, wnioskowania przez analogię, rozumienia ciągów przyczynowo- skutkowych, mory opowieściowej i narracyjnej;
• trening czytania.

Logorytmika

Jest to forma terapii łącząca ćwiczenia z zakresu logopedii oraz muzyki (głównie rytmiki). Umożliwia stymulowanie wielu sfer dziecka jednocześnie – aktywizuje sferę słuchową, ruchową, koordynację, naśladownictwo, werbalizację i wokalizację, budowanie i wydłużanie koncentracji uwagi i wzmacnianie fazy wydechowej.

Wskazania do korzystania z terapii:

• trudność w orientacji w przestrzeni i w schemacie ciała;
• brak umiejętności różnicowania dźwięków, rytmów i ich odtwarzania;
• brak umiejętności naśladowania ruchów motoryki dużej;
• trudność w zakresie nawiązywania kontaktów i współdziałania z drugą osobą;
• niska i ulotna koncentracja uwagi;
• trudność w połączeniu ruchu z dźwiękiem (brak koordynacji ruchowo- słuchowej);
• potrzeba wzmocnienia i doprecyzowania ruchów aparatu artykulacyjnego oraz pogłębienia fazy wydechowej i wzmocnienia wydolności oddechowej;

Korzyści z terapii:

• kształtowanie prawidłowej fonacji i artykulacji;
• usprawnianie ruchomości aparatu artykulacyjnego;
• wzmacnianie toru oddechowego;
• kształtowanie pamięci i koncentracji uwagi;
• rozwijanie poczucia rytmu;
• trening słuchowy – różnicowanie, zapamiętywanie i odtwarzanie dźwięków oraz sekwencji dźwiękowych, nauka różnicowania i reagowania na zmieniające się rytmy czy tempo;
• kształtowanie orientacji w czasie i przestrzeni;
• usprawnianie motoryki dużej i koordynacji wzrokowo- ruchowo- słuchowej;
• rozwój społeczny – zauważanie partnera do komunikacji, podjęcie kontaktu, nauka współdziałania w grupie oraz dostosowania się do panujących w niej zasad (np. dzielenie się, czekanie na swoją kolej).

Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne

Wskazania do korzystania z terapii:

Metoda Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne jest wszechstronna w swoim oddziaływaniu. Za pomocą ruchu oddziałuje na sferę motoryczną, poznawczą, emocjonalną i społeczną, przez co harmonizuje rozwój psychoruchowy i niweluje istniejące deficyty rozwojowe. Metoda Sherborne może być dowolnie modyfikowana w zależności od występujących deficytów rozwojowych i wieku pacjentów.

Korzyści z terapii

• uzyskanie akceptacji samego siebie,
• wzmocnienie poczucia własnej wartości,
• wypracowanie możliwości odnalezienia siebie jako członka grupy,
• realizacja potrzeba ruchu i zabawy,
• uzyskanie rozluźnienia, relaksu, rozładowania napięcia,
• poznanie własnego ciała i jego możliwości,
• zwiększenie poczucia siły i własnej wartości, zaufania do siebie, pewności siebie,
• doznawanie przyjemności, radości, zabawy, więzi z grupą,
• wypracowanie umiejętnego odnajdywanie się i działania w przestrzeni.

Terapia neurologopedyczna osób dorosłych

Terapia neurologopedyczna skierowana jest do osób, u których zaburzenia mowy i komunikacji opierają się o podłoże neurologiczne, w tym dla osób po przebytych epizodach mózgowych takich jak:

• Udar niedokrwienny lub krwotoczny
• Uraz czaszkowo-mózgowe
• Inny uraz mózgu (operacje, infekcje)
• Proces rozrostowy (guzy mózgu)
• Postępująca choroba neurologiczna

Neurologopeda pracuje także z osobami u których zdiagnozowany został zespół wad genetycznych.

Korzyści z terapii:

• Usprawnianie ruchomości aparatu artykulacyjnego w tym masaże okolicy orofacjalnej w celu przywrócenia sprawności motorycznych po epizodzie mózgowym, porażeniach nerwów itd.
• Wzmacnianie i wydłużanie toru oddechowego, przywracanie płynności mowy i umiejętności prawidłowego gospodarowania powietrzem podczas wypowiedzi;
• Terapia paragramatyzmów, tj wypowiedzi zbudowanych w sposób poprawny gramatycznie, jednak pozbawionych treści i logiki;
• Terapia perseweracji tj. uporczywego powtarzania wybranych słów lub jego części w miejscu prawidłowych odpowiedzi;
• Terapia peryfazy tj. ujawniania wiedzy o obiekcie z jednoczesnym brakiem umiejętności jego nazywania;
• Terapia parafazji tj. użytkowania słów nieprawidłowo w stosunku do kontekstu wypowiedzi (w tym parafazje semantyczne, fonologiczne, neologistyczne, leksykalne);
• Wzmacnianie umiejętności rozumienia sytuacji, rozwijanie logicznego myślenia i rozumienia ciągów przyczynowo- skutkowych oraz wnioskowania przez analogie;
• Nabywanie lub przywracanie umiejętności inicjowania, prowadzenia i podtrzymywania dialogu;
• Nabywanie lub przywracanie umiejętności budowania logicznych, spójnych i adekwatnych do kontekstu wypowiedzi.

Rozwój motoryczny i terapia ręki

Wskazania do korzystania z terapii:

• trudności manualne ( wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików, nawlekanie koralików, układanie drobnych przedmiotów),
• trudności grafomotoryczne ( kreślą niedokładne szlaczki, nie lubią wycinać, rysować, lepić, rysunki często sprawiają wrażenie niestarannych),
• obniżony poziom graficzny pisma – litery niekształtne, kanciaste, nieprecyzyjne, różnej wielkości, wychodzące poza linie, pismo mało czytelne,
• osłabione mechanizmy równoważne (trudności z jazdą na rowerze, hulajnodze, staniem na jednej nodze), niezgrabność ruchową, brak koordynacji ruchowej,
• zachowanie nieprawidłowej postawy podczas pracy przy stoliku,
• wyraźne obniżenie lub podwyższenie napięcia mięśniowego w obrębie kończyny górnej i obręczy barkowej
• trudności w planowaniu ruchowym, 
• problemy z koordynacją pracy obu rąk, 
• trudności z koncentracją, 
• niechęć do dotykania różnych faktur, 
• zaburzenia koordynacji oko–ręka, 
• zaburzenia napięcia mięśniowego w obrębie obręczy barkowej lub całego ciała (wzmożone bądź obniżone napięcie mięśniowe). 

 Korzyści płynące z terapii:

• oprawa i usprawnienie precyzyjnych ruchów rąk, 
• poprawa sprawności manualnej,  
• ingerencja w sprawność grafomotoryczną, 
• wzmocnienie koncentracji, 
• poprawa umiejętności chwytu, 
• rozwijanie umiejętności planowania ruchu, 
• poprawa koordynacji oko–ręka, 
• nauka przekraczania linii środka ciała, 
• pobudzenie czucia powierzchownego i głębokiego, 
• w przypadku problemów neurologicznych i ortopedycznych celem jest poprawa zakresu ruchomości w stawach oraz siły mięśniowej.

Arteterapia

Wskazania do korzystania z terapii:

Zapraszamy osoby które mają:

• trudności z wyrażeniem swoich myśli i uczuć drogą werbalną.
• trudności w planowaniu ruchowym,
• problemy z koordynacją pracy obu rąk, 
• trudności z koncentracją, 
• trudności z wyrażaniem swoich emocji i uczyć,
• trudności w nawiązywaniu relacji,
• niechęć do dotykania różnych faktur.

Korzyści płynące z arteterapii:

• taka forma ekspresji może mieć działanie wyciszające, kojące i może być stosowana jako technika relaksacyjna.
• Rysowanie wspomaga pracę mózgu i rozwija zdolności motoryczne.
• Proces tworzenia wykorzystuje się do podniesienia poziomu fizycznego, umysłowego i emocjonalnego dobrostanu osób w każdym wieku.
• Podczas fantastycznej zabawy , stymuluje wszystkie zmysły. Konkretnie – taka wielozmysłowa stymulacja intensywnie wspomaga tworzenie powiązań między neuronami w mózgu.
• Arteterapia opiera się na założeniu, że proces twórczy służący autoekspresji pomaga ludziom rozwiązywać problemy i konflikty, rozwijać umiejętności interpersonalne, kierować własnym zachowaniem, redukować stres, podnosić samoocenę i samoświadomość oraz osiągać wgląd.

Szkoła dla Rodziców i Wychowawców

Jest to program spotkań dla każdego, kto szuka sposobu na nawiązanie głębszych i cieplejszych relacji z dziećmi lub wychowankami.

Jego głównym celem jest wspieranie rodziców i wychowawców w radzeniu sobie w codziennych kontaktach z dziećmi i młodzieżą. Nauka umiejętności lepszego porozumiewania się, refleksja nad własną postawą wychowawczą, wymiana doświadczeń, to małe kroki ku głębszej relacji, dającej zadowolenie, poczucie wzajemnej bliskości. To także nauka dialogu i kształtowanie więzi opartych na wzajemnym szacunku.

Główne motto Szkoły dla Rodziców i Wychowawców brzmi: Wychowywać to kochać i wymagać. Szkoła dla Rodziców i Wychowawców uczy nie tyle „metod” co budowania relacji w duchu podmiotowości i dialogu. Ucząc umiejętności otwartego porozumiewania się w rodzinie program jednocześnie przyczynia się do budowania silnej więzi między rodzicami a dziećmi, co (zgodnie z wynikami badań J. D. Hawkinsa) sprawia, że jest on także programem profilaktycznym.

Realizacja:

• 20 godzin dydaktycznych (cykl dziesięciu spotkań, 1x w tygodniu);
• liczebność grupy – 12-15 (max.) osób;
• metoda pracy – warsztatowa;

Zaświadczenie może otrzymać osoba, która uczestniczyła we wszystkich zajęciach. Tylko w uzasadnionych przypadkach może to być obecność na 80% zajęć, pod warunkiem, że nieobecności nie będą na dwóch spotkaniach pod rząd.

Tematyka zajęć:

 Budowanie relacji dorosły – dziecko, a w tym:

• wyrażanie oczekiwań i ograniczeń tak, aby były przez dziecko respektowane,
• rozpoznawanie, wyrażanie i akceptowanie uczuć,
• aktywne, wspierające słuchanie,
• motywowanie dziecka do współdziałania,
• modyfikowanie niepożądanych lub nieodpowiednich zachowań dziecka,
• uwalnianie dzieci od grania narzuconych ról w domu i szkole,
• wspieranie procesu usamodzielniania się dziecka,
• budowanie realnego poczucia własnej wartości dziecka,
• konstruktywne rozwiązywanie konfliktów.
• spotkanie podsumowujące

Indywidualny Trening Słuchowy metodą Johansena

Metoda Indywidualnej Stymulacji Słuchu Johansena (Johansen Individualisierte Auditive Stimulation- Johansen IAS) to jeden z bardziej uznanych treningów słuchowych na świecie.

Program terapii, zwanej też domową, opiera się na specjalnie skomponowanej muzyce wykonywanej na syntetyzatorze. W oparciu o przeprowadzoną diagnozę pacjent otrzymuje płytę CD z indywidualnie przygotowanym nagraniem. Nagrania tego słucha w domu każdego dnia po 10 minut przez okres od 6 do 10 tygodni. Po upływie tego czasu terapeuta wykonuje badanie kontrolne, by można było określić zaistniałe zmiany i przygotować nową, specjalnie dla pacjenta nagraną płytę CD. Cykl terapeutyczny u dzieci trwa najczęściej 9 – 12 miesięcy. U osób dorosłych bywa dłuższy.

Ideą tak prowadzonej terapii słuchu jest powolna, rozłożona w czasie stymulacja, która przynosi stopniową poprawę zdolności przetwarzania słuchowego.

Systematyczny i zaplanowany trening słuchowy ma bardzo pozytywny wpływ na następujące umiejętności:

• zdolność utrzymywania uwagi i koncentracji na wypowiedziach ustnych
• rozumienie wypowiedzi ustnych
• zdolność identyfikowania i różnicowania podobnie brzmiących dźwięków lub głosek (przetwarzanie fonologiczne)
• pamięć słuchowa
• poprawne pod względem artykulacyjnym wypowiadanie się
• spostrzeganie samego siebie (samoocena)
• zdolność nawiązywania kontaktów społecznych
• czytanie i pisanie
• nauka języków obcych